Ankara - II.
Türkiye Büyük Millet Meclisi Cumhuriyet Müzesi
1923
yılında mimar Vedat Tek (1873-1942) tarafından Cumhuriyet Halk Fırkası Mahfeli
olarak tasarlanan ve inşa edilen bu bina işlevi değiştirilerek meclis olarak
kullanılmıştır. Bodrum üzerine iki katlı olan bu yapının iç bölümleri, iki kat
boyunca yükselen ortadaki meclis salonunun üç kenarına dizilmişlerdir. Girişten
sonra enine uzanan, iki ucunda merdivenlerin yer aldığı geniş geçit, Selçuklu
ve Osmanlı bezeme motiflerinin yer aldığı bir tavanla örtülmüştür. Benzer bir
biçimde ele alınmış yerlerden birisi de büyük salondur. Yer yer localarla değerlendirilen
bu salonun özellikle yıldız motiflerini içeren ahşap tavanı, sonradan düzenlenen
taç kapı ve bazı noktalar dışında kemerler, saçaklar, yer yer çinilerin yer
aldığı bölümler ile bu dönemin mimari özelliklerini yansıtmaktadır.
I. Türkiye Büyük
Millet Meclisi binasının yetersiz olması ve gelişen Cumhuriyet Türkiye'si meclisinin
ihtiyaçlarını karşılayamaması nedeni ile bina bir takım değişiklikler geçirmiş,
sonra da II. Türkiye Büyük Millet Meclisi olarak 18 Ekim 1924 tarihinde hizmete
açılmıştır.
II. Türkiye Büyük
Millet Meclisi 1924-1960 yılları arasında Atatürk ilke ve inkılâplarının
gerçekleştirildiği; Cumhuriyetimiz'in gelişmesi için çok önemli çağdaş kararların
alındığı; çağdaş yasaların çıkarıldığı uluslararası alanda Türkiye'nin etkinliğini
ve saygınlığını artıran antlaşmaların yapıldığı; çok partili sisteme geçişin
sağlandığı önemli bir yapıdır. Türk siyasi tarihinde önemli yeri olan 
II. Türkiye Büyük Millet Meclisi binası işlevini 27 Mayıs 1960 tarihine kadar
36 yıllık bir dönem boyunca sürdürmüştür. 1961 yılında meclisin yeni yapılan
modern binasına taşınması üzerine bu bina Merkezi Antlaşma Teşkilatı'na (CENTO)
tahsis edilmiştir. 1961-1979 yılları arasında CENTO Genel Merkezi olarak kullanılan
bu bina CENTO'nun kaldırılması ile aynı yıl Kültür Bakanlığı'na devredilmiştir.
Bu binanın ön kısmının Cumhuriyet Müzesi olarak düzenlenmesi, arka kısmının
ise Eski Eserler ve Müzeler Genel Müdürlüğü'nün hizmet binası olarak kullanılması
kararlaştırılmıştır. Müze kısmı onarım ve restorasyonlardan sonra düzenlenerek
30 Ekim 1981 tarihinde Cumhuriyet Müzesi olarak ziyarete açılmıştır. Bu düzeniyle
1985 yılına kadar hizmet vermiştir. Aynı yıl ziyarete kapatılarak, teşhir çalışmaları
başlamıştır. Çalışmalar 1991 yılına kadar devam etmiş, Ocak 1992 yılında yeniden
ziyarete açılmıştır. Müzede ilk üç Cumhurbaşkanı dönemini yansıtan olaylar,
kendi sözleri, fotoğrafları, bazı özel eşyaları ile o dönemde mecliste alınan
kararlar ve kanunlar sergilenmektedir.
Müzenin Bölümleri
Girişin Sağ
Tarafındaki Birinci Oda
II. TBMM döneminde "Muhasebe Odası" olarak kullanılan oda bugünkü teşhirde "Atatürk
İlkeleri Odası"dır. Burada yer alan ışıklı panolarda Atatürk'ün kendi sözleri
ve fotoğrafları ile Cumhuriyetçilik, Milliyetçilik, Halkçılık, Devletçilik,
Laiklik ve İnkılâpçılık ilkeleri anlatılmaktadır.
Girişin Sağ
Tarafındaki İkinci Oda
II. TBMM döneminde "Mescit" olarak kullanılan oda, bugünkü teşhirde "Atatürk
İnkılâpları Odası"dır. Buradaki ışıklı panolarda ve vitrinlerde, Teşkilat-ı
Esasiye Kanunu, hukuk alanında düzenlemeler, giyim ve görünüm değişikliği, uluslararası
takvim, saat, tartı ve ölçüler, yeni Türk Harfleri, Soyadı Kanunu, Büyük Nutuk,
10. Yıl Nutku, Türk Hava Kurumu, demiryolları, ekonomi ve sanayi ile ilgili
Atatürk Devrimleri ve olayları, kanun teklifleri, kanunlar, gazete küpürleri,
Atatürk'ün sözleri, fotoğraflar ve konu ile ilgili objeler sergilenmektedir.
Girişin Sağ
Tarafındaki Üçüncü Oda
II. TBMM döneminde "Zabıt Kalemi" olarak kullanılan bu oda, bugünkü teşhirde
"Atatürk Odası" dır. Buradaki panolarda ve vitrinlerde; Atatürk'ün imza ve el
yazısı örnekleri tekke ve zaviyelerin kapatılışı, Türk Tarih ve Türk Dil kurumlarının
kuruluşu, dış siyaset, Montrö Boğazlar Sözleşmesi, tarım, arkeoloji ve güzel
sanatlar, Türk kadınına seçme ve seçilme hakkının verilmesi ve Atatürk'ün ölümü
ile ilgili olaylar, kendi sözleri, fotoğraflar ile anlatılmakta ve Atatürk'ün
bazı özel eşyaları sergilenmektedir.
Girişin Sol
Tarafındaki Birinci Oda
II. TBMM döneminde "Kavanin Kalemi" (Kanunlar Kalemi) olarak kullanılan bu odada,
III. Cumhurbaşkanımız Mahmut Celal Bayar'ın hayatı, 1950-1960 dönemi olayları;
kendi sözleri, fotoğraflarıyla anlatılmaktadır. Celal Bayar'ın ailesi tarafından
müzeye bağışlanan bazı özel eşyaları da sergilenmektedir.
Girişin Sol
Tarafındaki İkinci Oda
II. TBMM döneminde "İdare Heyeti" olarak kullanılan bu odada, bugünkü teşhirde
Cumhuriyet'in ilanından günümüze kadar tedavüle çıkan kağıt ve madeni paralar,
pullar, hatıra paralar ve madalyalar sergilenmektedir.
Girişin Sol
Tarafındaki Üçüncü Oda
II. TBMM döneminde "Evrak Kalemi" olarak kullanılan bu oda, bugünkü teşhirde
II. Cumhurbaşkanımız İsmet İnönü'nün hayatı, 1938-1950 dönemi olayları, kendi
sözleri ve fotoğraflarıyla anlatılmaktadır. İsmet İnönü'nün ailesi tarafından
müzeye bağışlanan bazı özel eşyaları da sergilenmektedir.
Meclis Toplantı
Salonu
II. TBMM döneminde "Genel Kurul Salonu" olarak kullanılan bu salon, Cumhuriyet'in
ilk yıllarından itibaren gerçekleştirilen büyük atılımların karar merkezi olarak
birçok konuşmalara sahne olmuş, tarihi değeri yüksek bir mekândır. Bu
salonun ana giriş kapılarının ortasında "Riyaset Divanı" (Başkanlık Kürsüsü),
sağ ve sol üst köşelerde Sefirler Locası, sol tarafta Cumhurbaşkanlığı Şeref
Locası, salonun arka tarafında Dinleyiciler ve Basın Locası yer almaktadır.
Bu salonda 1924-1960 yılları arasında milletvekili sayısı en fazla 610'a kadar
yükselmiştir.
Günümüz
müzeciliğine uygun teşhir düzenlemesinin sağlanabilmesi, teşhire eğitici bir
rol verilerek hareketlilik kazandırılması amacıyla, toplantı salonunda Kurtuluş
Savaşı'mızdan başlayarak devletimizin kuruluşunu belgeleriyle anlatan Türkiye
Cumhuriyeti tarihinin önemli kaynaklarından biri olan Atatürk'ün "Nutuk" unun
15-20 Ekim 1927 tarihinde okunduğu doğal ortam, balmumu heykellerle canlandırılmaktadır.
Canlı teşhiri desteklemek amacıyla da Büyük Nutuk'tan seçilen pasajlar Devlet
Tiyatrosu sanatçıları tarafından seslendirilmiştir.
Büyük Nutuk (Söylev);
siyaset ve askerlik tarihimizin en önemli kaynağı Türk hitabet (Güzel Söz Söyleme)
sanatının erişilmesi güç, en güzel örneklerinden birisidir.
Nutuk Türk milletinin
yeniden doğuşunun, Kurtuluş Savaşının ve Cumhuriyet'in ilk yıllarının (1919-1927)
ayrıntılı ve belgelere dayalı geniş bir özeti ve yorumudur.
Nutuk'un felsefesinde
ulus sevgisi, insanlığa saygı ve ahlak anlayışı önde gelir. Atatürk; "Ben 1919
yılı Mayısında Samsun'a çıktığım gün elimde hiçbir kuvvet yoktu, yalnız Türk
ulusunun asaletinden doğan ve benim vicdanımı dolduran yüksek ve manevi bir
kuvvet vardı. İşte ben bu ulusal kuvvete, bu Türk milletine güvenerek işe başladım"
demektedir.
1960 yılına kadar
TBMM olarak kullanılan bu bina Kültür Bakanlığı'na devredildikten sonra müze
olarak kullanılmaya başlanmıştır; Müzede teşhirin yanı sıra halkımıza ve özellikle
genç nesle Kurtuluş Savaşımızı, Cumhuriyeti ve Atatürk'ü tanıtmak amacıyla muhtelif
sergiler açılmakta, video gösterileri yapılmakta ve seri konferanslar düzenlenmektedir.
Müzenin İkinci
Katı
II. TBMM döneminde Cumhurbaşkanı Odası, Cumhurbaşkanı'nın yerli ve yabancı devlet
adamlarını kabul ettiği Cumhurbaşkanı Kabul Salonu, Cumhurbaşkanı Özel Kalem
Odası, Başbakan ve Bakanlar Kurulu Odası, Meclis Başkanı Odası, Meclis Başkanı
Özel Kalem Odası ve Komisyon Odası olarak kullanılmıştır. Ancak, bu odalar kullanım
açısından ihtiyaca göre zaman zaman değiştirilmiştir.
Adres: Cumhuriyet
Cad. Ulus / Ankara
Tel: (312) 311 04 73